ورق حلبی چیست ؟
فلزات به عنوان یکی از پرکاربردترین عناصر هستی به اشکال مختلف در دسترس افراد قرار می‌گیرند. ورق یکی از شکل‌های پرطرفدار و بسیار کاربردی است که فلزات را در اختیار مصرف‌کنندگان آن قرار می‌دهد. اصولاً ورق‌های فلزی به صورت‌های گوناگون و متنوع، مشتمل بر انواع فلزات برای استفاده در صنایع مختلف کاربرد دارند. یکی از این ورق‌ها، ورق حلبی است که در این مقاله به بررسی در مورد آن و کاربردش در صنایع مختلف می‌پردازیم.
ورق های فلزی با توجه به مواد اولیه و شیوه ساختشان، انواع مختلفی دارند. یکی از آن‌ها ورق قلع‌اندود است که بسیار هم مورد توجه صنعتگران قرار دارد.
این ورق‌های فلزی که سطحشان توسط فلز دیگری پوشانده می‌شود، بسیار مقاوم است. وظیفه فلز پوشش دهنده سطحی این است که ورق اصلی را از اکسید شدن یا به اصطلاح زنگ زدن محافظت کند.
فلزات پوشش دهنده ورق‌های فلزی بسته به نوع فلز اصلی و کاربرد مورد نظر انتخاب می‌شوند. یکی از فلزاتی که برای پوشاندن سطح ورق استفاده می‌شود، قلع است.
قلع معمولاً به صورت ترکیب با فلزات دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد زیرا به دلیل داشتن مقاومت بالا در برابر اکسید شدن، همچنین خاصیت چکش‌خواری و انعطاف‌پذیری زیاد، گزینه مناسبی برای تهیه آلیاژهای فلزی است.
ورق حلبی چگونه ساخته می‌شود؟
ورق حلبی به دو شیوه الکترولیتی و غوطه‌وری ساخته می‌شود.
در روش اول که بیشتر در گذشته برای تولید ورق حلبی کاربرد داشته، با استفاده از روش رسوب‌گذاری توسط الکترودها در یک محیط الکترولیتی از قبیل اسید کرومیک، لایه‌ای از قلع روی سطح ورق فولاد را می‌پوشاند.
در روش دوم که امروزه بیشتر برای تهیه ورق حلبی مورد توجه تولیدکنندگان است، ورق حلبی را از غوطه‌ور ساختن ورق فولادی در فلز مذاب، با روش خاصی می‌سازند.
ورق حلبی که ابتدا در آلمان و سپس انگلستان تولید شد، امروزه در اندازه‌ها و ضخامت‌های متنوع، با استانداردهای مشخص درباره میزان قلع پوششی متناسب با نوع کاربرد آن تولید می‌شود. در ایران نیز ورق حلبی در کارخانه‌های ایرانی از قبیل فولاد مبارکه ساخته می‌گردد.
ویژگی‌های ورق حلبی
مقاومت در برابر خوردگی:
از مهم‌ترین ویژگی‌های ورق حلبی استحکام بالا و مقاومت در مقابل زنگ‌زدگی و اکسید شدن است که در اصطلاح به آن خوردگی می‌گویند.
لایه قلع پوشش‌دهنده ورق فولادی، به خوبی فولاد را از خوردگی در مقابل آب‌وهوا محافظت می‌کند.
قابلیت جوشکاری :
یکی از ویژگی‌های بسیار کاربردی و با اهمیت ورق حلبی جوش‌پذیری و قابلیت لحیم‌کاری در سطوح مختلف است.
به طور معمول صنایع مختلف از این خاصیت ورق حلبی در سطح وسیع بهره‌مند شده و در تولید محصولات مختلف، هر جا لازم باشد، به راحتی از جوشکاری استفاده می‌کنند.
قابلیت رنگ‌پذیری:
ورق حلبی خاصیت پذیرش رنگ، نقاشی و چاپ را دارد.
در عمده تولیدات صنعتی که از ورق حلبی استفاده می‌شود، چاپ طرح، نقش و نوشته‌هایی روی محصولات الزامی است و این خواسته صنعتگران نیز به آسانی به‌وسیله انواع دستگاه‌های چاپ و به کارگیری انواع جوهرها و لاک‌ها، قابل اجراست.
نکته دیگر آنکه ورق‌های حلبی در مقابل پس دادن رنگ نیز مقاوم هستند.
قابلیت بازیافت:
اصولاً همه محصولات فلزی به راحتی قابل بازیافت هستند؛ زیرا فلزات را در هر اندازه و حالتی، به صورت سالم یا زنگ‌زده و حتی در حالت ترکیب با دیگر عناصر، می‌توان بازیافت کرد.
این فلزات بسته به نوع فلز یا ترکیب در حرارت‌های مختلف، داخل کوره قابیت ذوب و ساخت مجدد دارند. ورق‌های حلبی نیز مانند دیگر محصولات فلزی، قابلیت بازیافت کامل را دارند.
کاربرد ورق حلبی
در میان عناصر، فلزات در جهان از جایگاه ویژه‌ای برخور دارند. در زمینه‌های مختلفی برای تولید محصولات از فلزات استفاده می‌شود که ورق حلبی نیز از این قاعده پیروی می‌کند.
به دلیل خواص با اهمیت و منحصربه‌فردی که ورق حلبی دارد، در صنایع مختلفی کاربرد داشته و بسیار قابل توجه تولیدکنندگان و صنعتگران است. در ادامه به شرح برخی کاربردهای مهم ورق حلبی می‌پردازیم.
بسته‌بندی:
به جرأت می‌توان گفت بیشترین و مهم‌ترین کاربرد ورق‌های حلبی در سرتاسر جهان، در صنایع بسته‌بندی است.
ساخت انواع و اقسام ظروف، جعبه، قوطی و دیگر ابزار بسته‌بندی که همگی از ورق‌های حلبی ساخته می‌شوند، انقلابی در صنعت بسته‌بندی مواد غذایی، دارویی و شیمیایی به وجود آورده است.
مناسب بودن ورق‌های حلبی برای نگهداری انواع مواد خوراکی و غیرخوراکی، همچنین حفاظت از مواد مختلف به صورت جامد، مایع و گاز توانسته این محصول را به عنوان محبوب‌ترین ماده مورد نیاز برای تهیه ظروف بسته‌بندی و نگه‌دارنده تبدیل کند.
از مزایای دیگر استفاده از ورق‌های حلبی به منظور بسته‌بندی، می‌توان به سبک بودن، واکنش شیمیایی نداشتن با مواد، عدم خوردگی در برابر مواد مختلف، قابلیت نگهداری مواد سرد و گرم نیز اشاره کرد.
برای کاربرد جهانی ورق‌های حلبی در بسته‌بندی، می‌شود انواع اسپری‌ها در صنایع آرایشی، بهداشتی و عطرسازی، انواع قوطی‌ها در صنایع غذایی و نوشیدنی، جعبه‌ها و قوطی‌های نگهداری مواد دارویی، شیمیایی و سموم را مثال زد.